Zmiany w edukacji w zakresie przedsiębiorczości w kierunku zakresu rozszerzonego oraz egzaminu maturalnego z przedmiotu biznes i zarządzanie?
(Głos w dyskusji na temat reformy planowanej w polskich szkołach ponadpodstawowych)
DOI:
https://doi.org/10.24917/20833296.182.3Słowa kluczowe:
biznes i zarządzanie, edukacja ekonomiczna, edukacja w zakresie przedsiębiorczości, egzamin maturalny, podstawa programowa, system edukacji w Polsce, reforma edukacjiAbstrakt
W 2017 r. rozpoczęto w Polsce wdrażanie reformy szkolnictwa przejawiającej się w poważnych zmianach organizacyjnych i programowych. W nauczaniu przedsiębior czości zmiany te ograniczyły się tylko do programu, a zakres realizacji przedmiotu pozostał bez zmian. Na początku 2022 r. pojawiła się jednak nowa propozycja dalszych, dużo głębszych zmian w obszarze przedsiębiorczości, które - w przypadku ich wdrożenia - w istotny sposób wpłynęłyby na edukację ekonomiczną w polskich szkołach, gdzie wprowadzony zostałby przedmiot biznes i zarządzanie, realizowany w zakresie rozszerzonym i przygotowujący do matury. Przedmiot ten zastąpiłby dotychczasowe podstawy przedsiębiorczości. Jest to zmiana o charakterze fundamentalnym, postulowana od niemal 20 lat. Dlatego tematem artykułu jest dyskusja nad propozycjami Ministerstwa Edukacji i Nauki dotyczącymi zmian w edukacji w zakresie przedsiębiorczości. Głównym celem pracy jest przedstawienie propozycji zmian na tle wcześniejszych reform oraz wyników dotychczasowych badań i dyskusji prowadzonych na ten temat na różnych forach. Analiza projektu reformy programowej zmierza do zarysowania ważnych przesłanek i fundamentów dyskusji o edukacji w zakresie przedsiębiorczości, oceny przedstawionej propozycji, problemów i barier w jej wdrażaniu, a także istotnych rekomendacji dla praktyki, w tym procesu implementacji przedstawionych propozycji zmian. Wśród nich zwrócono przede wszystkim uwagę na najważniejszy problem, jakim jest staranny dobór celów i treści kształcenia oraz dobre przemyślenie nowej formuły części praktycznej egzaminu maturalnego. Artykuł kończy prezentacja wyzwań i identyfikacja potencjalnych ryzyk wpływających na powodzenie we wdrożeniu zmian.
Bibliografia
Andrzejczyk, A. (2016). Wpływ edukacji na rozwój przedsiębiorczości. Białystok: Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, oddział w Białymstoku. https://doi.org/10.24136/eep.mon.2016.4
Andrzejczak, A. (2007). Skuteczność nauczania przedsiębiorczości w szkołach średnich. W: P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.). Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna. Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 133–139.
Bartoń, M. (2005). Przedsiębiorczość jako przedmiot matury 2008. Przedsiębiorczość – Edukacja, 1, 255–258.
Berger, S., Canning, R., Dolan, M., Kurek, S., Pilz, M., Rachwał, T. (2012). Curriculum-making in pre-vocational education in the lower secondary school: A regional comparative analysis within Europe. Journal of Curriculum Studies, 44(5), 679–701. http://dx.doi.org/10.1080/00220272.2012.702223
Bieniok, H. (2019). Podstawy przedsiębiorczości osobistej (zaradności życiowej). Katowice: Wydawnictwo KOS.
Bień, I. (2022). Nauczanie przedsiębiorczości w polskich szkołach średnich – koncepcja, realizacja, rekomendacje. Studia BAS, 2(70), 147–163. https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2022.16
Biznes i zarządzanie. Reforma podstaw przedsiębiorczości. (2022). Raport z konsultacji. IBE, MEiN, GovTech. Warszawa. Pozyskano z: https://www.gov.pl/web/biz/raport-z-konsultacji2
Borowiec-Gabryś, M., Kilar, W., Rachwał, T. (2018). Przedsiębiorczość jako kompetencja przyszłości. W: S. Kwiatkowski (red.), Kompetencje przyszłości, Seria Naukowa, tom 3, Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, 68–89.
Diagnoza stanu wiedzy i świadomości ekonomicznej dzieci i młodzieży w Polsce. (2018). Warszawa: Departament Edukacji i Wydawnictw NBP.
Entrepreneurship Education at School in Europe. National Strategies, Curricula and Learning Outcomes. (2012). Brussels: Eurydice.
Górz, B., Rachwał, T. (2006). Uwagi do propozycji zmian podstawy programowej podstaw przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość – Edukacja, 2, 226–235.
Hägg, G., Kurczewska, A. (2020). Towards a Learning Philosophy Based on Experience in Entrepreneurship Education. Entrepreneurship Education and Pedagogy, 3(2), 129–153. https://doi.org/10.1177/2515127420910679
Hägg, G., Kurczewska, A. (2022). Entrepreneurship Education. Scholarly Progress and Future Challenges. New York: Routledge.
Key Competencies. A developing concept in general compulsory education. (2002). Brussels: Eurydice.
Kilar, W., Rachwał, T. (2019a). Changes in Entrepreneurship Education in Secondary School under Curriculum Reform in Poland. Journal of Intercultural Management, 11(2), 73–105. https://doi.org/10.2478/joim-2019-0010
Kilar, W., Rachwał, T. (2019b). Przedsiębiorczość w edukacji przedszkolnej i szkole podstawowej w warunkach zmian podstawy programowej. W: T. Rachwał (red.), Kształtowanie kompetencji przedsiębiorczych. Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, 122–141. https://www.frse.org.pl/brepo/panel_repo_files/2021/06/02/jfoygl/104705065591760-122-141.pdf
Kilar, W., Rachwał, T. (2019c). Przedsiębiorczość w szkole średniej w warunkach reformy systemu oświaty. W: T. Rachwał (red.), Kształtowanie kompetencji przedsiębiorczych. Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, 184–202. https://www.frse.org.pl/brepo/panel_repo_files/2021/06/02/ythdu3/104705065591760-184-202.pdf
Kondraciuk, P., Osuch, W., Świętek, A. (2019). Przedmiot podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów i absolwentów małopolskich szkół ponadgimnazjalnych. Przedsiębiorczość – Edukacja, 15(1), 75–87. https://doi.org/10.24917/20833296.151.6
Kurek, S., Rachwał, T., Szubert, M. (2012). Kształtowanie kompetencji biznesowych uczniów gimnazjum w świetle opinii nauczycieli na podstawie wyników badań prowadzonych w ramach europejskiego projektu FIFOBI. Przedsiębiorczość – Edukacja, 8, 24–36.
Krzyżak, J. (2007). Edukacja ekonomiczna jako nowa jakość wychowania – spostrzeżenia, opinie, sugestie. W: P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.), Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 162–167.
Osuch, E., Osuch, W. (2005). Przedmiot podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów i rodziców. Przedsiębiorczość – Edukacja, 1, 195–202.
Osuch, W. (2012). Podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów krakowskich liceów – szanse i oczekiwania. Przedsiębiorczość – Edukacja, 8, 37–47.
Płaziak, M., Rachwał, T. (2014). The Role of Entrepreneurship in Regional Development Strategies (based on the Polish National Strategy of Regional Development 2010–2020), Europa XXI, 26, 97–110.
Projekt podstawy programowej (Rozporządzenie MEiN zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia). (2022). Pozyskano z: https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//576/12365609/12922338/12922339/dokument582792.docx
Rachwał, T. (2019). Przedsiębiorczość jako kompetencja kluczowa w systemie edukacji. W: T. Rachwał (red.), Kształtowanie kompetencji przedsiębiorczych. Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, 16–25. Pozyskano z: https://www.frse.org.pl/storage/brepo/panel_repo_files/2021/06/01/iacgqo/104705065591760-16-34.pdf
Rachwał, T. (2018). Research Issues of the Function of Entrepreneurship in the Socio-Economic Development of Spatial Systems in Polish Economic Geography. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 32(4), 149–162. https://doi.org/10.24917/20801653.324.
Rachwał, T. (2017). Entrepreneurship in School in the Conditions of the Education System Reform in Poland – a Voice in the Discussion on the Directions of Change. Przedsiębiorczość – Edukacja, 13, 330–339. https://doi.org/10.24917/20833296.13.24
Rachwał, T. (2014). 10 lat konferencji z cyklu „Przedsiębiorczość – Edukacja” organizowanych przez Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Przedsiębiorczość – Edukacja, 10, 392–395.
Rachwał, T. (2010). Chapter 9. Entrepreneurship Education as a Growth Stimulus for Family Firms. In: A. Surdej, K. Wach (eds), Exploring the Dynamics of Entrepreneurship, Toruń: A. Marszałek Publishing House, 139–156.
Rachwał, T. (2009). Ocena projektu zmian podstawy programowej podstaw przedsiębiorczości (przedstawionej przez MEN w 2008 r. w ramach reformy systemu edukacji). Przedsiębiorczość – Edukacja, 5, 349–372. https://doi.org/10.24917/20833296.5.31
Rachwał, T. (2005). Kształtowanie postaw uczniów na lekcjach podstaw przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość – Edukacja, 1, 137–144. https://doi.org/10.24917/20833296.1.14
Rachwał, T. (2004). Cele i treści kształcenia przedsiębiorczości w szkołach ponadgimnazjalnych. W: J. Brdulak, M. Kulikowski (red.). Przedsiębiorczość stymulatorem rozwoju gospodarczego. Warszawa: Instytut Wiedzy SGH, 263–270.
Rachwał, T., Kilar, W., Kawecki, Z., Wróbel, P. (2018). Edukacja w zakresie przedsiębiorczości w wychowaniu przedszkolnym, szkole podstawowej i szkołach śr dnich w świetle nowej podstawy programowej. Przedsiębiorczość – Edukacja, 14, 389–424. https://doi.org/10.24917/20833296.14.28
Rachwał, T., Kilar, W., Kawecki, Z., Wróbel, P. (2019). Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem: szkoła ponadpodstawowa: podstawy przedsiębiorczości. Warszawa: Ministerstwo Edukacji Narodowej. Pozyskano z: https://www.ore.edu.pl/wp-content/plugins/download-attachments/includes/download.php?id=23140
Rachwał, T., Kudełko, J., Tracz, M., Wach, K., Kilar, W. (2008). Projekt podstawy programowej podstaw przedsiębiorczości w zakresie rozszerzonym dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Przedsiębiorczość – Edukacja, 4, 322–334. https://doi.org/10.24917/20833296.4.32
Rachwał, T., Kurek, S., Boguś, M. (2016). Entrepreneurship Education at Secondary Level in Transition Economies: A Case of Poland. Entrepreneurial Business and Economics Review, 4(1), 61–81. http://dx.doi.org/10.15678/EBER.2016.040105
Raport Eurydice: Rozwijanie kompetencji kluczowych w szkołach w Europie – wyzwania i szanse dla polityki edukacyjnej. (2013). Warszawa: FRSE.
Raport. Diagnoza potrzeb w zakresie nauczania przedsiębiorczości. (2011). Wrocław: Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu.
Recommendation of the European Parliament and of the Council of 18 December 2006 on key competencies for lifelong learning, (2006/962/EC). Official Journal of the European Union, L 394, 30.12.2006.
Tracz, M. (2015). Przedmiot podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów i nauczycieli – studium porównawcze. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 391–400.
Tracz, M., Rachwał, T. (2007). Przedmiot podstawy przedsiębiorczości – założenia realizacji a przygotowanie nauczycieli. Przedsiębiorczość – Edukacja, 3, 286–296.
Wach, K. (2016). Edukacja przedsiębiorcza: analiza bibliometryczna polskiego piśmiennictwa. Horyzonty Wychowania, 15(34), 11–26. https://doi.org/10.17399/HW.2016.153401.
Wach, K. (2015). Przedsiębiorczość jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego: przegląd literatury. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 24–36.
Wach, K. (2014). Edukacja dla przedsiębiorczości: pomiędzy przedsiębiorczą pedagogiką a edukacją ekonomiczną i biznesową. Horyzonty Wychowania, 13(28), 11–31.
Wach, K. (2013). Edukacja na rzecz przedsiębiorczości wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjno-gospodarczych. Przedsiębiorczość – Edukacja, 9, 246–257. https://doi.org/10.24917/20833296.9.16
Wach, K. (2007). Kształtowanie postaw przedsiębiorczych w programach nauczania: stan obecny i proponowane kierunki zmian. W: P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.), Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna. Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 120–127.
Wachowiak, P., Dąbrowski, M., Majewski, B., red. (2007). Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna. Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych. Pozyskano z: https://www.olimpiada.edu.pl/upload/pliki_2edycja/przedsiebiorczoscFPAKE_publikacja.pdf
Wachowiak, P. (2007). Kształtowanie umiejętności przedsiębiorczych. W: P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.), Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna. Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 142–151.
Zalecenie Rady (UE) z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (Tekst mający znaczenie dla EOG). Dz. UE 2018/C 189/01. Pozyskano z: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018H0604(01)&from=en
Zioło, Z. (2012). Miejsce przedsiębiorczości w edukacji. Przedsiębiorczość – Edukacja, 8, 10–23.
Zioło, Z., Rachwał, T. (2019). Zarys uwarunkowań dalszego rozwoju przedsiębiorczości w układach przestrzennych. Przedsiębiorczość – Edukacja, 15(1), 7–18. https://doi.org/10.24917/20833296.151
Zioło, Z., Rachwał, T. (2012). Entrepreneurship in geographical research. In: P. Churski (ed.), Contemporary Issues in Polish Geography. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 135–155.
Ziółkowska-Weiss, K. (2014). Problematyka podstaw przedsiębiorczości w opinii uczniów szkoły ponadgimnazjalnej. Przydatność w życiu czy konieczność nauki?. Przedsiębiorczość – Edukacja, 10, 366–377.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Przedsiębiorczość - Edukacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).
