Edukacja w zakresie przedsiębiorczości w wychowaniu przedszkolnym, szkole podstawowej i szkołach średnich w świetle nowej podstawy programowej

Autor

  • Tomasz Rachwał Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej
  • Wioletta Kilar Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej
  • Zygmunt Kawecki LXIV Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie
  • Piotr Wróbel VII Liceum Ogólnokształcące im. Zofii Nałkowskiej w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.24917/20833296.14.28

Słowa kluczowe:

edukacja ekonomiczna, edukacja w zakresie przedsiębiorczości, konsultacje społeczne, podstawa programowa, postawy przedsiębiorcze, reforma systemu edukacji, system edukacji w Polsce

Abstrakt

W obliczu coraz bardziej dynamicznych przemian społeczno-gospodarczych na świecie współcześnie wzrasta świadomość potrzeby kształcenia ekonomicznego od najmłodszych lat. Szczególną wagę ma wyposażanie młodzieży w wiedzę, która pozwala zrozumieć zjawiska społeczno- -ekonomiczne, oraz w umiejętności praktyczne, a także kształtowanie postaw, dzięki którym możliwe jest wejście młodzieży w okres aktywności zawodowej i brania odpowiedzialności za swoje decyzje ekonomiczne. Dyskusja na temat roli edukacji szkolnej w tym względzie oraz treści kształcenia w zakresie przedsiębiorczości ma miejsce w Polsce od 2002 r., kiedy to wprowadzono do kształcenia ogólnego w szkołach ponadgimnazjalnych nowy przedmiot - podstawy przedsiębiorczości. Obecnie, ze względu na kolejną reformę edukacji, następują zmiany w kształceniu w zakresie podstaw przedsiębiorczości, które odbywać się będzie głównie na etapie szkoły średniej. Cele i treści kształcenia z zakresu przedsiębiorczości zostały także włączone w pewnym stopniu do edukacji w szkole podstawowej i wychowania przedszkolnego. Celem niniejszego artykułu jest zatem przedstawienie założeń nowej podstawy programowej z podstaw przedsiębiorczości dla szkół ponadpodstawowych, która zgodnie z harmonogramem wdrażania reformy będzie obowiązywać od roku szkolnego 2019/2020, oraz wskazanie możliwości kształtowania postaw przedsiębiorczych na niższych etapach edukacji. Przedstawiono także ważniejsze wnioski z przeprowadzonych konsultacji społecznych w tym zakresie. Analiza zapisów nowej podstawy programowej wskazuje, że jej wdrożenie powinno, zdaniem autorów, lepiej niż dotychczas sprzyjać edukacji ekonomicznej dzieci i młodzieży oraz kształtowaniu ich postaw przedsiębiorczych. Aby tak się stało, musi być spełnionych jednak szereg warunków, dlatego w końcowej części autorzy zawarli rekomendacje dla interesariuszy procesu kształcenia - instytucji kształcących i doskonalących nauczycieli, organów prowadzących, szkół i ich dyrektorów oraz nauczycieli.

Biogramy autorów

Tomasz Rachwał - Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej

Tomasz Rachwał, dr, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej. Dyrektor Instytutu, kierownik Zakładu, pełni m.in. funkcje: pełnomocnika rektora UP ds. przedsiębiorczości, wiceprzewodniczącego Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, zastępcy redaktora naczelnego czasopism: „Przedsiębiorczość – Edukacja”, „Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego” oraz członka redakcji „Entrepreneurial Business and Economics Review”, „Geographia Polonica” oraz „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Geographica”. Jest autorem lub współautorem podręczników szkolnych i akademickich z zakresu geografii ekonomicznej i przedsiębiorczości. Jego zainteresowania badawcze skupiają się przede wszystkim na problematyce przemian struktur przestrzennych przemysłu, funkcjonowania różnych branż działalności gospodarczej, restrukturyzacji przedsiębiorstw oraz roli przedsiębiorczości w rozwoju układów przestrzennych, a także edukacji w zakresie przedsiębiorczości.

Wioletta Kilar - Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej

Wioletta Kilar, dr, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Instytut Geografii, Zakład Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej. Geograf ekonomiczny, adiunkt w Zakładzie Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, wicedyrektor ds. dydaktycznych i studenckich Instytutu Geografii. Jej zainteresowania badawcze ukierunkowane są przede wszystkim na procesy kształtowania się i funkcjonowania ponadnarodowych korporacji, globalizacji, przemian struktur przestrzennych przemysłu oraz problematykę nauczania przedsiębiorczości i geografii w szkole.

Zygmunt Kawecki - LXIV Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie

Zygmunt Kawecki, mgr inż., LXIV Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie. Dyplomowany nauczyciel podstaw przedsiębiorczości w kilku warszawskich liceach. Twórca Poligonu Przedsiębiorczości – warsztatów i wydarzeń ekonomicznych organizowanych w LXIV Liceum im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Warszawie. Opiekun merytoryczny kilku laureatów i finalistów Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej i Olimpiady Przedsiębiorczości. Od lat przybliża uczniom z pasją realia gospodarki rynkowej. Współzałożyciel i prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Przedsiębiorczości i Edukacji Ekonomicznej. Współpracuje z Narodowym Bankiem Polski, Giełdą Papierów Wartościowych, Uniwersytetem Pedagogicznym w Krakowie, Szkołą Główną Handlową, Uniwersytetem Warszawskim, Fundacją Młodzieżowej Przedsiębiorczości oraz Fundacją Warszawski Instytut Bankowości. Jest uczestnikiem cyklicznych spotkań dotyczących polityki finansowej państwa prowadzonych przez Polską Akademię Nauk.

Piotr Wróbel - VII Liceum Ogólnokształcące im. Zofii Nałkowskiej w Krakowie

Piotr Wróbel, mgr, nauczyciel dyplomowany podstaw przedsiębiorczości i ekonomii w praktyce w VII Liceum Ogólnokształcącym im. Zofii Nałkowskiej w Krakowie, III Społecznym Liceum Ogólnokształcącym im. Juliusza Słowackiego w Krakowie oraz III Prywatnym Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie. Doradca zawodowy. Doktorant w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Członek Zarządu Fundacji „Znaczenie”. Pilot wycieczek krajowych i zagranicznych, rezydent. Jego zainteresowania badawcze ukierunkowane są przede wszystkim na zarządzanie oświatą i zarządzanie w turystyce, jak również na problematykę nauczania przedsiębiorczości w szkole.

Bibliografia

Bartoń, M. (2005). Przedsiębiorczość jako przedmiot matury 2008. Przedsiębiorczość – Edukacja, 1, 255–258.

Borowiec, M., Rachwał, T. (2011). Kształtowanie postaw przedsiębiorczych na lekcjach geografii wyzwaniem edukacyjnym w procesach globalizacji. Przedsiębiorczość – Edukacja, 7, 321–332.

Borowiec-Gabryś, M., Kilar, W., Rachwał, T. (2018). Przedsiębiorczość jako kompetencja przyszłości, W: S. Kwiatkowski (red.), Kompetencje przyszłości. Warszawa: FRSE, 68–89.

Kalita, B. (2014). Przedsiębiorczość jako kompetencja kluczowa w procesie uczenia się przez całe życie. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie, 72, 51–64.

Kompetencje kluczowe w uczeniu się przez całe życie. Europejskie Ramy Odniesienia. (2007). Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, Luksemburg.

Piróg, D., Rachwał, T. (2018). Comics as a tool for a narrative approach in early career counselling: theory versus empirical evidence. British Journal of Guidance & Counselling (published on-line).DOI: 10.1080/03069885.2018.1538494

Piróg, D. (2015). Kompetencje z zakresu przedsiębiorczości: rozważania teoretyczne i ich ilustracje w obszarze szkolnictwa wyższego. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 364–376.

Piróg, D. (2015). ZAMEK. Rozpoznawanie predyspozycji zawodowych. Materiały metodyczno-informacyjne i narzędzia dla nauczycieli, doradców zawodowych, psychologów, pedagogów i rodziców. Warszawa: Nowa Era.

Płaziak, M., Rachwał, T. (2014). The Role of Entrepreneurship in Regional Development Strategies (based on the Polish National Strategy of Regional Development 2010–2020). Europa XXI, 26, 97–110.

Płaziak, M., Rachwał, T. (2015). „Przedsiębiorczy region” – zarys koncepcji w świetle analizy roli przedsiębiorczości w krajowej strategii rozwoju regionalnego Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 37–49.

Rachwał, T. (2017a). Działalność na rzecz edukacji w zakresie przedsiębiorczości Zakładu Przedsiębiorczości i Gospodarki Przestrzennej Instytutu Geografii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Przedsiębiorczość – Edukacja, 13, 468–490.

Rachwał, T. (2004). Cele i treści kształcenia przedsiębiorczości w szkołach ponadgimnazjalnych. W: J. Brdulak, M. Kulikowski (red.), Przedsiębiorczość stymulatorem rozwoju gospodarczego. Warszawa: Instytut Wiedzy, 263–270.

Rachwał, T. (2005). Kształtowanie postaw u uczniów na lekcjach przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość – Edukacja, 1, 137–144.

Rachwał, T. (2006). Kształtowanie postaw przedsiębiorczych w edukacji szkolnej. W: B. Muchacka (red.), Szkoła w nauce i praktyce edukacyjnej, t. II. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Akademia Pedagogiczna w Krakowie, 427–434.

Rachwał, T. (2017b). Entrepreneurship in School in the Conditions of the Education System Reform in Poland – a Voice in the Discussion on the Directions of Change. Przedsiębiorczość – Edukacja, 13, 330–339.

Rachwał, T., Kudełko, J., Tracz, M., Wach, K., Kilar, W. (2008). Projekt podstawy programowej podstaw przedsiębiorczości w zakresie rozszerzonym dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Przedsiębiorczość – Edukacja, 4, 322–334.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2017, poz. 356)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. 2018, poz. 1679).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dz.U. 2012, poz. 977.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. 2017, poz. 703).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. 2018, poz. 467).

Tracz, M., Rachwał, T. (2007). Przedmiot podstawy przedsiębiorczości – założenia realizacji a przygotowanie nauczycieli, Przedsiębiorczość – Edukacja, 3, 286–296.

Wach, K. (2013). Edukacja na rzecz przedsiębiorczości wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjno-gospodarczych. Przedsiębiorczość – Edukacja, 9, 246–257.

Wach, K. (2014). Edukacja dla przedsiębiorczości: pomiędzy przedsiębiorczą pedagogiką a edukacją ekonomiczną i biznesową. Horyzonty Wychowania, 13(28), 11–31.

Wach, K. (2015). Przedsiębiorczość jako czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego: przegląd literatury. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 24–36.

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE). Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, L 394/10, 30.12.2006.

Zioło, Z. (2006). Rola przedsiębiorczości w podnoszeniu konkurencyjności społeczeństwa i gospodarki. Przedsiębiorczość – Edukacja, 2, 10–17.

Zioło, Z. (2007). Rola przedsiębiorczości w aktywizacji gospodarczej – zarys modelu. Przedsiębiorczość – Edukacja, 3, 10–17.

Zioło, Z. (2009). Rola przedsiębiorczości w kształtowaniu społeczeństwa informacyjnego. Przedsiębiorczość – Edukacja, 5, 10–18.

Zioło, Z. (2012). Miejsce przedsiębiorczości w edukacji. Przedsiębiorczość – Edukacja, 8, 10–23.

Zioło, Z. (2016). Przedsiębiorczość w rozwoju układów lokalnych. Przedsiębiorczość – Edukacja, 12, 6–17.

Pobrania

Opublikowane

2018-12-28

Jak cytować

Rachwał, T., Kilar, W., Kawecki, Z., & Wróbel, P. (2018). Edukacja w zakresie przedsiębiorczości w wychowaniu przedszkolnym, szkole podstawowej i szkołach średnich w świetle nowej podstawy programowej. Przedsiębiorczość - Edukacja, 14, 389–424. https://doi.org/10.24917/20833296.14.28

Inne teksty tego samego autora

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 > >>