Biznes i zarządzanie – rachunek zysków i strat edukacji w zakresie przedsiębiorczości w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.24917/20833296.192.10Słowa kluczowe:
podstawy przedsiębiorczości, biznes i zarządzanie, edukacja ekonomiczna, podstawa programowa, reforma systemu oświaty, przedsiębiorczośćAbstrakt
Przygotowanie młodych ludzi do uczestniczenia w życiu gospodarczym w polskim systemie oświaty dotychczas odbywało się w szkołach ponadpodstawowych na lekcjach z podstaw przedsiębiorczości. Od 1 września 2023 r. przedmiot ten zlikwidowano i zastąpiono nowym: biznes i zarządzanie, który od 2027 r. będzie można zdawać na egzaminie maturalnym. Przedmiotem artykułu jest ocena zmian w edukacji w zakresie przedsiębiorczości w Polsce spowodowana likwidacją podstaw przedsiębiorczości i zastąpieniem go nowym przedmiotem. Celem autorki jest poszukiwanie odpowiedzi na dwa pytania badawcze: Czy zmienił się zakres treści kształcenia przedsiębiorczości w polskim kształceniu formalnym w wyniku dokonanych zmian? Czy zmienia się idea edukacji w zakresie przedsiębiorczości w Polsce w myśl ich wprowadzenia? W badaniach zastosowano: kwerendę literatury dotyczącej koncepcji kształcenia przedsiębiorczości; analizę porównawczą zakresu treści obowiązującej wg podstawy programowej biznesu i zarządzania oraz podstaw przedsiębiorczości, a także analizę trendów rynku pracy wg raportów instytucji badawczych. Badania wykazały, że dotychczasowy zakres treści podstaw przedsiębiorczości odpowiadał celom edukacyjnym, gdyż pozwalał na kształcenie kompetencji przedsiębiorczych i umiejętności zakładania własnej działalności gospodarczej. Znaczna część wcześniejszych treści kształcenia została przeniesiona na poziom rozszerzony biznesu i zarządzania, ze stratą dla większości uczniów, którzy prawdopodobnie będą uczyć się tego przedmiotu na poziomie podstawowym. Biznes i zarządzanie w większym stopniu pozwala na rozwój ich kompetencji. Zastrzeżenia budzi jednak celowość wdrażania w praktykę szkolną kompetencji wymaganych w korporacjach w miejsce dotychczasowych kompetencji niezbędnych do rozwoju mikroprzedsiębiorczości.
Bibliografia
Andrzejczak, A. (2007). Skuteczność nauczania przedsiębiorczości w szkołach średnich. W: Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.). Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 133–139.
Berger, S., Canning, R., Dolan, M., Kurek, S., Pilz, M., Rachwał, T. (2012). Curriculum ‒ making in pre-vocational education in the lower secondary school: A regional comparative analysis within Europe. Journal of Curriculum Studies, 44(5), 679–701.
Bień, I. (2022). Nauczanie przedsiębiorczości w polskich szkołach średnich – koncepcja, realizacja, rekomendacje. Studia BAS, 2(70), 147–163.
Brzozowski, T. (2013). Status przedsiębiorczości w warunkach kryzysu edukacji. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 9, 258‒272.
Daszkiewicz, N. (2014). Education as a stimulating factor for entrepreneurship development. Horyzonty Wychowania, 13(26), 165‒177.
Ernst & Young Global Limited. (2015; 2023, 1 października). Making sense of a world in motion. Pozyskano z:
10.2023: http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/ey -megatrends -report-2015/$FILE/ey-megatrends -report-2015.pdf
European Commission/EACEA/Eurydice. (2016). Entrepreneurship Education at School in Europe. Eurydice Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Furmanek, W. (2011). Edukacja a przemiany cywilizacyjne. Rzeszów: Wydawnictwo Oświatowe FOSZE.
Gidley, J. (2010). Globally scanning for “mega‑trends of the mind”: Potential futures of futures thinking . Futures: the journal of policy, planning and futures studies, 42(10), 1040‒1048.
Górz, B., Rachwał, T. (2006). Uwagi do propozycji zmian podstawy programowej podstaw przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 2, 226–235.
Hajkowicz, S.A., Cook H., Littleboy A. (2012). Our Future World: Global megatrends that will change the way we live. The 2012 Revision. Australia: CSIRO.
Jasińska -Kania, A. (2008). Wartości i normy moralne a procesy przemian w Polsce i Europie. W: Wartości, postawy i więzi moralne w zmieniającym się społeczeństwie, J. Mariański, L. Smyczek (red.). Kraków: WAM.
Kilar, W., Rachwał, T. (2019a). Changes in Entrepreneurship Education in Secondary School under Curriculum Reform in Poland. Journal of Intercultural Management, 11(2), 73–105.
Kilar, W., Rachwał, T. (2019b). Przedsiębiorczość w szkole średniej w warunkach reformy systemu oświaty. W:, Kształtowanie kompetencji przedsiębiorczych. Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, 184–202.
Kondraciuk, P., Osuch, W., Świętek, A. (2019). Przedmiot podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów i absolwentów małopolskich szkół ponadgimnazjalnych. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 15(1), 75–87.
Krzyżak, J. (2007). Edukacja ekonomiczna jako nowa jakość wychowania – spostrzeżenia, opinie, sugestie. W: Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.). Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 162–167.
Kurczewska, A. (2023). Refleksje nad edukacją w zakresie przedsiębiorczości z perspektywy ponad 40 lat badań naukowych. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 19(1), 7–18.
Kurek, S., Rachwał, T., Szuber,t M. (2012). Kształtowanie kompetencji biznesowych uczniów gimnazjum w świetle opinii nauczycieli na podstawie wyników badań prowadzonych w ramach europejskiego projektu FIFOBI. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 8, 24–36.
Lewowicki, T. (2004). Pedagogika dziesięć lat później (1994–2004) – szkic o kondycji dyscypliny naukowej oraz próbach sprostania potrzebom społecznym. Rocznik Pedagogiczny. 27, 25‒38.
Malikowski, J. (2014).Wyzwania, szanse i zagrożenia niesione przez niektóre trendy cywilizacyjne. Podstawy Edukacji, 7, 85‒123.
Nowak, P. (2013). Młodzi na rynku pracy – szanse i zagrożenia. W: Nauka, edukacja, rynek pracy. Przede wszystkim współdziałanie, Cz. Plewka (red.). Szczecin ‒ Koszalin: Zapol.
Okoń, W. (1984). Słownik Pedagogiczny. III, Warszawa: PWN.
Osuch, W. (2012). Podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów krakowskich liceów – szanse i oczekiwania. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 8, 37–47.
Plewka, C. (2015). Szkoła jako agora dla młodego pokolenia współczesnej cywilizacji. Szkoła ‒ zawód ‒ praca, 9, 28‒39.
Płaziak, M., Rachwał, T. (2015). „Przedsiębiorczy region” – zarys koncepcji w świetle analizy roli przedsiębiorczości w krajowej strategii rozwoju regionalnego. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 11, 37–49.
Prognozowane zmiany na rynku pracy. Przegląd scenariuszy. (2022). Warszawa: PARP.
Rachwał, T. (2022). Zmiany w edukacji w zakresie przedsiębiorczości – w kierunku zakresu rozszerzonego oraz egzaminu maturalnego z przedmiotu biznes i zarządzanie?. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 18(2), 41–64.
Rachwał, T. (2019). Przedsiębiorczość jako kompetencja kluczowa w systemie edukacji. W: Kształtowanie kompetencji przedsiębiorczych, T. Rachwał (red.). Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, 16–25.
Rachwał, T. (2017). Entrepreneurship in School in the Conditions of the Education System Reform in Poland – a Voice in the Discussion on the Directions of Change. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 13, 330–339.
Rachwał, T. (2009). Ocena projektu zmian podstawy programowej podstaw przedsiębiorczości (przedstawionej przez MEN w 2008 r. w ramach reformy systemu edukacji). Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 5, 349–372.
Rachwał, T. (2005). Kształtowanie postaw uczniów na lekcjach podstaw przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość – Edukacja, 1, 137–143.
Rachwał, T. (2004). Podstawy przedsiębiorczości. Słownik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Warszawa: Nowa Era.
Rachwał, T., Kilar, W., Kawecki, Z., Wróbel, P. (2018). Edukacja w zakresie przedsiębiorczości w wychowaniu przedszkolnym, szkole podstawowej i szkołach średnich w świetle nowej podstawy programowej. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 14, 389–424.
Rachwał, T., Kilar, W., Kawecki, Z., Wróbel, P. (2019). Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem: szkoła ponadpodstawowa: podstawy przedsiębiorczości. Warszawa: Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Rachwał, T., Kudełko, J., Tracz, M., Wach, K., Kilar, W. (2008). Projekt podstawy programowej podstaw przedsiębiorczości w zakresie rozszerzonym dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 4, 322–334.
Rachwał, T., Kurek, S., Boguś, M. (2016). Entrepreneurship Education at Secondary Level in Transition Economies: A Case of Poland. Entrepreneurial Business and Economics Review, 4(1), 61–81.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r., poz. 997).
Ramowy plan nauczania dla liceum ogólnokształcącego, w tym liceum ogólnokształcącego specjalnego dla uczniów w normie intelektualnej: niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. 2017, poz. 703).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. z 2018 r. poz. 467).
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 10 lutego 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. 2023, poz. 227).
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 lutego 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. z 2023 r. poz. 314).
Rynek pracy, edukacja, kompetencje. Aktualne trendy i wyniki badań. (2022). Warszawa: PARP.
Skubiak, B. (2014). Edukacja jako czynnik wspierający rozwój gospodarczy. Implikacje dla Polski. Studia Ekonomiczne, 129, 195‒203.
Sołoducho -Pelc, L. (2007). Czy przedsiębiorczości można się nauczyć – wpływ edukacji na rozwój przedsiębiorczości. W: Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.). Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych.
Świętek, A. (2012). Oczekiwania a realia wejścia ludzi młodych na rynek pracy jako wyzwanie dla edukacji z przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 8, 137‒154.
Świętek, A. (2014). Czy ekonomia w praktyce będzie przydatna w praktyce?. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 10, 378‒391.
Świętek, A. (2018). Edukacja formalna na rzecz przedsiębiorczości wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych. Horyzonty Wychowania, 17(44), 189‒197.
Świętek A. (2019). Miejsce podstaw przedsiębiorczości w zreformowanej polskiej szkole ponadpodstawowej i ich korelacje z innymi przedmiotami szkolnymi. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 15(1), 34–46.
Tracz, M. (2015). Przedmiot podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów i nauczycieli – studium porównawcze. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 391–400.
Wach, K. (2013). Edukacja na rzecz przedsiębiorczości wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjno-gospodarczych. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 9, 246‒257.
Wach, K. (2007). Kształtowanie postaw przedsiębiorczych w programach nauczania: stan obecny i proponowane kierunki zmian. W: Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.). Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 120–127.
Wachowiak, P. (2007). Kształtowanie umiejętności przedsiębiorczych. W: Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.). Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 142–151.
Wachowiak, P., Dąbrowski, M., Majewski, B. (red.). (2007). Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna. Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych.
Wierzbicki, A. (2000). Wpływ megatrendów cywilizacji informacyjnej na sytuacje w Polsce w początkach XXI wieku. Telekomunikacja i techniki informacyjne, 1‒2, 3‒17.
Vielmetter, G., Sell, Y. (2014). Leadership 2030: The Six Megatrends You Need to Understand to Lead Your Company into the Future. New York: AMACOM.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przedsiębiorczość - Edukacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).
