Pandemia COVID‑19 a zakładanie działalności gospodarczej ze wsparciem powiatowych urzędów pracy w miastach na prawach powiatu
DOI:
https://doi.org/10.24917/20833296.191.8Słowa kluczowe:
COVID-19, dotacje, działalność gospodarcza, miasto na prawach powiatu, powiatowy urząd pracy, przedsiębiorczośćAbstrakt
Od czasu pojawienia się wirusa Sars-CoV-2 w 2019 r. świat funkcjonuje w innej rzeczywistości. W początkowej fazie pandemii działalność wielu instytucji publicznych, centrów handlowych czy punktów usługowych była ograniczona do niezbędnego minimum, jednak wraz z upływem czasu i nabywaniem wiedzy dotyczącej nowego wirusa przywracano je do względnie przedepidemicznych funkcji i warunków egzystencji biznesowej. Niestety czas przymusowych lockdownów pozostawił po sobie ślad m.in. w wynikach finansowych przedsiębiorstw, w poziomie rozwoju gospodarek wielu krajów, w liczbie osób, które straciły zatrudnienie i niejednokrotnie stanęły przed nowym życiowym wyzwaniem, jakim jest założenie działalności gospodarczej. Niejednokrotnie takie inicjatywy wymagały zewnętrznego wsparcia finansowego ze strony odpowiednich instytucji otoczenia biznesu, do grona których, z uwagi na prowadzoną działalność wspierającą osoby bezrobotne, poszukujące zatrudnienia oraz wsparcia w rozwoju i inicjatywach przedsiębiorczych, zalicza się powiatowe urzędy pracy.Celem artykułu jest próba określenia wpływu pandemii COVID-19 na liczbę beneficjentów korzystających z dofinansowania, które można pozyskać z PUP na rozpoczęcie działalności gospodarczej, powiększona o zestawienie liczby beneficjentów (korzystających z ww. subsydiowanej pomocy) z harmonogramem regulacji prawnych dotyczących koronawirusa, które wprowadzono w latach 2020–2021. Badaniami objętych zostało 66 PUP, które siedziby mają w miastach na prawach powiatu, natomiast zakres czasowy prowadzonych analiz dotyczył lat 2018–2021. Wykorzystano: przegląd literatury przedmiotu – w odniesieniu do charakterystyki badanych instytucji wraz z zakresem ich działalności umocowanej prawnie, pojęcia miasta na prawach powiatu oraz regulacji prawnych wprowadzanych wraz z rozwojem sytuacji epidemicznej w Polsce; desc research – w zakresie: wybranych danych statystycznych dotyczących badanych miast, raportów i opracowań udostępnionych na stronach internetowych poszczególnych PUP (wtórne dane zewnętrzna).Prowadzone prace badawcze pozwoliły na sformułowanie wniosków, iż rok 2020, spośród lat objętych obserwacją badawczą, charakteryzował się największym spadkiem liczby beneficjentów, którzy z pomocą środków pozyskanych z PUP rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczych. Nie dowiedziono jednoznacznie negatywnego wpływu prawnych regulacji okołocovidowych, które wpłynęły na liczbę beneficjentów korzystających z dofinansowania na rozpoczęcie działalności gospodarczej.
Bibliografia
Althin, R., Behrenz, L. (2007). An efficiency analysis of Swedish employment offices. International Review of Applied Economics, 18(4), 471–482. https://doi.org/10.1080/0269217042000266427
Arabska, E. (2016). Bulgarian Experience in Improving Effectiveness of Activities in Public Employment Services, Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 2(2), 1–19.
Baños, J.F., Rodriguez-Alvarez, A., Suarez-Cano, P. (2019). The efficiency of public employment services: a matching frontiers approach. Applied Economic Analysis, 27(81), 169–183. https://doi. org/10.1108/AEA-06-2019-0006
Bereza, J. (2021). Funkcjonowanie Powiatowych Urzędów Pracy w Polsce w kontekście prawnym, eko‑ nomicznym, społecznym, środowiskowym i ustrojowym. Centrum Polityk Publicznych. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, 1–34.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii, Dz.U. 2022 poz. 1027.
Berger, D., Herkenhoff, K., Mongey, S. (2022). Labor Market Power. American Economic Review, 112(4), 1147–1193. doi: 10.1257/aer.20191521
Buczak, A. (2019). Instytucje otoczenia biznesu a podejmowanie działalności gospodarczej przez kobiety – rozprawa doktorska. Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu.
Buczak, A. (2022). Usługi w czasach COVID-19. Strukturalny i ilościowy obraz przedsiębiorczości kobiet w miastach na prawach powiatu województwa dolnośląskiego. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 36(2), 137–158.
Candón, S., Espinoza-Benavides, J., Ribeiro-Soriano, D. (2023). Engagement in entrepreneurship after business failure. Do formal institutions and culture matter?. International Entrepreneurship and Management Journal, 1–33.
Chowdhury, F., Audretsch, D., Belitski, M. (2019). Institutions and entrepreneurship quality. Entrepreneurship Theory and Practice, 43(1), 51–81.
Czapski, G. (2021). Rynek pracy wobec pandemii COVID-19 w województwie lubelskim i mazowieckim. W: Wymiar współczesnych zagrożeń człowieka w teorii i zagadnieniach praktycznych – ujęcie inter‑ dyscyplinarne. Tom V. Łódź: Wydawnictwo Archaegraph, 41–52.
Dobaczewska, A. (2022). Efektywność pomocy publicznej dla przedsiębiorców w okresie i po pandemii COVID-19. Studia Prawnoustrojowe, 57, 157–172. Pozyskano z: https://www.ceeol.com/search/ article-detail?id=1072328
Domańska, A. (2019). Wspieranie przedsiębiorczości przez instytucje otoczenia biznesu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1–224.
Firlej, K., Matras, M. (2022). Makroekonomiczne i mikroekonomiczne koszty i metody przeciwdziałania bezrobociu. Problems of Economics and Law, 7(1), 1–15. https://doi.org/10.55225/pel.411
Flaszyńska, E. (2021). Długotrwale bezrobotni w Polsce w okresie pandemii COVID-19. Praca Socjalna, 3(36), 17–34. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.0731
Global Entrepreneurship Monitor. Raport z badania przedsiębiorczości. (2022). Warszawa: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
Gumieniak, A. (2019). Formy aktywizacji zawodowej oferowane przez Państwowe Urzędy Pracy i ich efektywność. Rynek–Społeczeństwo–Kultura, 2(33), 25–28. Pozyskano z: https://kwartalnikrsk.pl/ Artykuły/RSK-2-2019/RSK-2-2019-Gumieniak-Formy-aktywizacji-zawodowej-oferowane-przez-
-PUP.pdf
Grodzki Urząd Pracy. (2022). Krakowskie Obserwatorium Rynku Pracy. Grodzki Urząd Pracy w Krakowie, Referat ds. Organizacyjnych, Strategii i Analiz.
Hunt, R. (2015). Contagion entrepreneurship: Institutional support, strategic incoherence, and the social costs of over-entry. Journal of Small Business Management, 53, 5–29.
Kietlińska, K. (2016). Rola powiatowych urzędów pracy w przeciwdziałaniu bezrobociu w Polsce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 449, 277–288.
Klimek, M. (2022). Funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego podczas pandemii COVID-19. Studia Politologiczne, 64, 87–108. https://doi.org/10.33896/SPolit.2022.64.6
Kraska, E.M. (2022). Wpływ pandemii COVID-19 na kondycję finansową przedsiębiorstw w Polsce.
Przegląd Prawno‑Ekonomiczny, 2, 79–96. https://doi.org/10.31743/ppe.13241
Kucharski, L., Kukulak-Dolata, I., Matysiak, P., Rutkowska, A. (2021). Wybrane aspekty funkcjonowania rynku pracy w przekroju przestrzennym w Polsce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Li, S., Rutab, N. (2023). An Analysis of Education Problems in the Post-pandemic Era of COVID-19.
Adult and Higher Education, 5(1), 60–64.
Lisowska, E., Leszczyński, D. (2023). Barriers to women’s entrepreneurship in Poland and institutional support. Women’s Entrepreneurship Policy: A Global Perspective, 162.
Marzec, P., Braun, J. (2021). Znaczenie środków publicznych w finansowaniu działalności startupów w Polsce na tle krajów europejskich. Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie, 4, 84–93, https://www. researchgate.net/publication/357183566
Młyński, J., Zdebska, E., Ziębińska, B. (2022). Praca socjalna i pomoc społeczna w obliczu pandemii COVID‑19 i innych współczesnych wyzwań. Biblioteka Instytutu Spraw Społecznych i Zdrowia Publicznego Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Scriptum.
Mrozek, M. (2022). Efektywność zatrudnieniowa i kosztowa aktywizacji zawodowej powiatowych oraz grodzkich urzędów pracy w województwie małopolskim, 138–144. Pozyskano z: https://www.researchgate.net/publication/361861153
Najwyższa Izba Kontroli. (2018). Efektywność świadczenia usług rynku pracy. Informacja o wynikach kontroli. LLU.430.002.2018, Nr ewid. 155/2018/P/18/079/LLU, Delegatura w Lublinie.
Nowogrodzka, M. (2016). Narzędzia, instrumenty z powiatowych urzędów pracy ułatwiające funkc‑ jonowanie przedsiębiorstw w warunkach pokryzysowych. E-Wydawnictwo. Wrocław: Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, 151–164. Pozyskano z: https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/dlibra/publication/94611/edition/89228/content?&meta-lang=pl
Pariangu, U., Yana, M. (2023). Public Service Towards New Habit Adaptation In Kupang City. Journal of Tourism Economics and Policy, 2(3), 175–185.
Ramirez, JV., Vassiliev, A. (2007). Porównanie efektywności regionalnych urzędów pracy działających w różnych warunkach egzogenicznych. Swiss J Economics Statistics, 143, 31–48. https://doi. org/10.1007/BF03399232
Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. (2022). Warszawa: PARP.
Raport z badania przedsiębiorczości Global Entrepreneurship Monitor Polska 2022. (2022). Warszawa: PARP.
Rembiasz, M., Siemieniak, P. (2021). Postrzeganie ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej w dobie pandemii COVID-19. Horyzonty Polityki, 41, 91–106. Pozyskano z: https://www.ceeol.com/ search/article-detail?id=1067766
Rollnik-Sadowy, E. (2019). Efektywność instytucji publicznych – przykład powiatowych urzędów pracy w Polsce. Pojęcie, determinanty, metodyka pomiaru. Białystok: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, 13–48.
Scott, K.M., Wang, S.M., Miceli, M., Delobelle, P., Sztandar-Sztanderska, K., Berendt, B. (2022). ACM Conference on Fairness, Accountability, and Transparency, 2138–2148. https://doi. org/10.1145/3531146.3534631
Słobodzian, B. (2022). Zmiany w funkcjonowaniu administracji publicznej w Polsce w czasie epidemii COVID-19. W: COVID‑19. Studia Politologiczne, 2(64), 66–75.
Smoter, M. (2021). Działania powiatowych urzędów pracy mające na celu upowszechnianie oferty aktywizacyjnej. Iceland, Lichtenstein, Norway Grants, Youth Employment ParterSHIP, 1–24.
Syryt, A. (2023). Polish Constitutional Institutions in a Pandemic. In Instruments of Public Law. 58–70. Szkurłat, J. (2021). Rynek pracy w Polsce a pandemia COVID-19 jako wyzwanie dla polityki społecznej i jej polityk szczegółowych. Cywilizacja i Polityka, 19, 191–205. https://doi.org/10.15804/cip202111
Szyja, P. (2020). Funkcjonowanie administracji publicznej w sytuacji kryzysu spowodowanego czynnikami zewnętrznymi – studium przypadku COVID-19. Rocznik Administracji Publicznej, 6, 267–281. https://doi.org/10.4467/24497800RAP.20.015.12909. Pozyskano z: http://www.ejournals.eu/RAP/
Weinstein, R. (2022). Local Labor Markets and Human Capital Investments, J. Human Resources, 57(5),
–1525.
Wędzina, M., Parkitna, A. (2016). Przegląd instrumentów finansowania innowacji w mikroprzedsiębiorstwach w Polsce. W: Oblicza innowacji w gospodarce i społeczeństwie, red. Z. Malara. Wrocław, 215–228. Pozyskano z: https://bibliotekanauki.pl/chapters/1932328.pdf
Wiśniewski, Z. (2022). Wyzwania regionalnej polityki rynku pracy. W: Zmiany demograficzne a rynek pracy i ubezpieczenia społeczne. Warszawa: Materiały z III Kongresu Demograficznego. Część 4, 11–25.
Wójcik-Karpacz, A., Rudawska, J. (2016). Instytucjonalne formy wspierania przedsiębiorczości w Polsce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 419, 248–264.
Zhao, X., Lin, C., Knerr-Sievers, B., Lu, Q., Mardani, A. (2023). The impact of institutional environment on entrepreneurial performance in micro E-commerce for Women: The mediating role of entrepreneurial network. Journal of Business Research, 154, 113313.
Zioło, Z. (2022). Wpływ pandemii na zmiany zachowań podmiotów gospodarczych. Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, 36(2), 7–26. https://doi. org/10.24917/20801653.362.1
Żochowski, W. (2021). Pomoc publiczna dla przedsiębiorców przed oraz w okresie trwania pandemii COVID-19. Pracownik i Pracodawca, 1(6), 67–82.
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2016 r., poz. 645 ze zm.).
Ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz.U. 2016 poz. 1068, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 19 czerwca 2009 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych udzielonych osobom, które utraciły pracę (Dz.U.09.115.964).
Ustawa z dnia 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 669).
Ustawa z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 15634). Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwd-
ziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2021 r. poz. 2095, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2020, poz. 568).
Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U.2020, poz. 567).
Ustawa z dnia 5. czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. 1998 nr 91, poz. 578).
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa Sars-CoV-2 (Dz.U. 2020, poz. 695).
Ustawa z dnia 3 kwietnia 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach wspierających realizację programów operacyjnych w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. 220, poz. 694).
Ustawa z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa Sars-CoV-2 (Dz.U. 2020, poz. 875).
Ustawa z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. 2020, poz. 2112).
Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 13 listopada 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 2017 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2018 (Dz.U. z 2017 r. poz. 2471 z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2018 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2019 (Dz.U. z 2018 r. poz. 2103 z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 października 2019 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2020 (Dz.U. poz. 2366 z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 września 2020 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2021 (Dz.U. poz. 2062 z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 491).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. poz. 493, 530, 564, 657, 781, 872,
, 952, 1111, 1394, 1539, 2047, 2111, 2314 i 2382, z 2021 r. poz. 150, 242, 370, 532, 681, 961, 983,
, 1525, 1743, 2047, 2302 i 2394 oraz z 2022 r. poz. 339 i 421).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020, poz. 792).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020, poz. 964).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020, poz. 1356). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020, poz. 1758).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020, poz. 1871).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020, poz. 2132). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020, poz. 2316).
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 26 stycznia 2021 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2021, poz. 186).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 2021 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 (Dz.U. 2021, poz. 206).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021, poz. 512).
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 26 marca 2021 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2021, poz. 561).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 marca 2021 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 (Dz.U. 2021, poz. 559). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 kwietnia 2021 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 (Dz.U. 2021,
poz. 751).
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 29 kwietnia 2021 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2021, poz. 824).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021, poz. 1054).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 listopada 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021, poz. 2177).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021, poz. 2311).
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 13 grudnia 2021 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. 2021, poz. 2301).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 maja 2022 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. 2022 poz. 1027).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Przedsiębiorczość - Edukacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).
