Household Budget Management: Selected Statistical Aspects
DOI:
https://doi.org/10.24917/20833296.212.7Słowa kluczowe:
budżet gospodarstwa domowego, dochody, model logitowy, wydatki, zarządzanieAbstrakt
Household budget management plays an important role in shaping the socio -economic situation of individuals. The aim of the article is to examine the structure of income and expenditure of Polish households and ways in which its finances are managed on the basis of data from GUS Household Budget Survey of 2022. In addition it is to determine the factors differentiating ways of effectively managing a household budget as expressed through selected aspects. Planning, organization, motivation and control of household finances are discussed, emphasizing the importance of meeting the needs of household members. The empirical part shows the development of distribution of the income and expenditure of households. Attention is paid to differentiation due to the assessment of the financial situation of the household while an ordered logit regression model was used to identify factors differentiating the methods of effective management of a household budget through selected aspects. As a result of this modelling, four classes of household budget management were identified. An attempt was also made to define effective management of a household budget.
Bibliografia
Abramczyk, D. (2018). Społeczne, demograficzne, ekonomiczne i geograficzne uwarunkowania zarządzania budżetem domowym w Polsce. Finanse i Prawo Finansowe, 3(19), 9–24. DOI: https:// doi.org/10.18778/2391–6478.3.19.02.
Achatz, J., Nivorozhkin, A., Promberger, M., Schels, B. (2025). What do households do when things are rough?? Economic situation, pessimistic economic expectations and the use of livelihood practices. Social Indicators Research, 178, 499–521. DOI: https://doi.org/10.1007/s11205-025-03596-9.
Akash, R.S., Ullah, M., Islam, R., Nahid, S., Reza, A.W., Arefin, M.S. (2023). A comprehensive review on family budget management. In: P. Vasant, M.S. Arefin, V. Panchenko, J.J. Thomas, E. Munapo, G.-W. Weber, R. Rodriguez -Aguillar (eds.), Intelligent Computing & Optimization: Proceedings of the 6th International Conference on Intelligent Computing and Optimization 2023 (ICO2023), Volume 4. Cham: Springer, 379–391. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-50151-7_36.
Barbachowska, B. (2014). Zarządzanie finansami gospodarstwa domowego jako warunek harmonijnego funkcjonowania rodziny. Journal of Modern Science, 22(3), 355–380.
Baryła -Matejczuk, M., Skvarciany, V., Cwynar, A., Poleszak, W., Cwynar, W. (2020). Link between financial management behaviours and quality of relationship and overall life satisfaction among married and cohabiting couples: Insights from application of artificial neural networks. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(4), 1190. DOI: https://doi.org/10.3390/ ijerph17041190.
Chumakova, N., Yarushkina, E., Milovanov, V., Saprykina, V. (2019). Digital technologies in households budget management. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 497, 012026, DOI: https://doi.org/10.1088/1757-899X/497/1/012026.
Di Maggio, U., Lo Verde, F.M. (2023). Household budget management and financial behaviour of the Italian family in times of crisis. Italian Sociological Review, 13(1), 1–28. DOI: https://doi. org/10.13136/isr.v13i1.632.
Declaro -Ruedas M.Y.A., Guico M.J.C. (2023). Household financial management of married professionals in Occidental Mindoro State College, Philippines. Journal of Social Sciences: Transformations & Transitions, 2(5), 23. DOI: https://doi.org/10.52459/josstt25230223.
Eka, R., Wiwik, A., Elfitri, S., Asratul, R. (2022). Household financial management with personality factors and locus of control through mental budgeting. Economics, Business, Accounting & Society Review, 1(3), 132–141. DOI: https://doi.org/10.55980/ebasr.v1i3.41.
Fetter, F.A. (1907). The nature of capital and income. The Journal of Political Economy, 15(3), 129–148.
Gorzałczyńska -Koczkodaj, M., Koczkodaj, R. (2017). Zarządzanie finansami gospodarstw domowych oraz jednostek sektora finansów publicznych – podobieństwa i różnice. Ekonomiczne Problemy Usług, 129, 103–115. DOI: https://doi.org/10.18276/epu.2017.129–09.
GUS. (2024). Zeszyt metodologiczny. Badania budżetów gospodarstw domowych (Methodological report.
Household Budget Survey). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
GUS. (2023). Turystyka w 2022 r. (Tourism in 2022). Warszawa, Rzeszów: Główny Urząd Statystyczny.
Hewett, W.W. (1925). The definition of income. The American Economic Review, 15(2), 239–246.
ILO. (2003). Report II: Household income and expenditure statistics, Seventeenth International Conference of Labour Statisticians. Geneva: International Labour Organization.
Kata, R., Nowak, K., Leszczyńska, M., Kowal, A., Sebastianka, B. (2021). Bezpieczeństwo finansowe gospodarstw domowych – wybrane zagadnienia. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Kotarbiński, T. (1982) Traktat o dobrej robocie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kotliński, G. (2022), Zarządzanie budżetem i planowanie finansów osobistych w warunkach inflacji.
In: K. Waliszewski (ed.), Finanse osobiste. Warszawa: Polska Akademia Nauk, 55–78.
Korankye, T., Pearson, B. (2023). Managing household finances: How engaging in financial management activities relates to the experiential well -being of Americans. Journal of Risk and Financial Management, 16(2), 132. DOI: https://doi.org/10.3390/jrfm16020132.
Kubiak, D. (2011). Wybrane aspekty zarządzania finansami gospodarstwa domowego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Finanse i rachunkowość – teoria i praktyka, 193, 65–77.
Kubiczek, J. (2023). Zmiany zachowań finansowych Polaków w warunkach kryzysu pandemicznego COVID‑19. PhD thesis, Univeristy of Economics in Katowice.
Kurowski, Ł. (2021). Household’s overindebtedness during the COVID-19 crisis: The role of debt and financial literacy. Risks, 9(4), 62. DOI: https://doi.org/10.3390/risks9040062.
Masrunik, E., Suprianto, S., Indarriyanti, H., Wahyudi, A. (2024). Household financial planning in achieving a balanced budget. JASF – Journal of Accounting and Strategic Finance, 7(1), 82–95.
Michalak, J., Warzocha, Z., Liminowicz, P. (2018). Gospodarowanie budżetem domowym przez rodziny korzystające z programu „Rodzina 500+”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomiczno‑Społecznej w Ostrołęce, 31, 112–123.
Michalska, A. (2012). Zarządzanie budżetami domowymi w warunkach kryzysu finansowego. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, 26, 80–89.
Musiał, M. (2015). Zastosowanie instrumentów zarządzania finansami osobistymi w polskich gospodarstwach domowych. Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno‑ Społecznego. Studia i prace, 4(3), 233–243. DOI: https://doi.org/10.33119/KKESSiP.2015.4.3.16.
Paluch, A., Kurovs, J. (2019). Zarządzanie dochodem osobistym gospodarstw domowych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo‑ Humanistycznego w Siedlcach. Seria: administracja i zarządzanie, 41(114), 87–95.
UN. (2011). Canberra Group Handbook on Household Income Statistics, second edition. Geneva: United Nations.
UN. (2023). Classification of Individual Consumption According to Purpose 2018. Statistical Papers Series M, 99.
Plehn, C.C. (1924). The concept of income, as recurrent consumable receipts. The American Economic Review, 14(1), 1–12.
Podolec, B. (2017). Zarządzanie wydatkami gospodarstw domowych w Polsce – wybrane aspekty analizy statystycznej. Państwo i Społeczeństwo, 17(2), 13–34.
Rubing, M. (2017). A Handbook for Personal Financial Management. Batchelor thesis. Otaniemi.
Samsel, A. (2019). Planowanie jako element zarządzania budżetem gospodarstw domowych. Rozprawy Ubezpieczeniowe. Konsument na rynku usług finansowych, 31, 57–68.
Smeeding, T.M., Weinberg, D.H. (2001). Towards a uniform definition of household income. The Review of Income and Wealth, 47(1), 1–24. DOI: https://doi.org/10.1111/1475–4991.00001.
Stalończyk, I. (2015). Zarządzanie finansami gospodarstw domowych. Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Zarządzanie, 18, 7–18.
Śpiewak -Szyjka, M. (2018). Budżet domowy seniora. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomiczno‑Społecznej w Ostrołęce, 31, 29–39.
Świecka, B. (2011). Finanse gospodarstw domowych i finanse osobiste – nowe wyzwania teorii. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 174, 602–610.
Świecka, B., Musiał, M. (2014). Zarządzanie finansami gospodarstw domowych w pogarszającej się sytuacji makroekonomicznej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy zarządzania, finansów i marketingu, 33, 89–98.
Świetlik, K. (2011). Zarządzanie budżetem przez gospodarstwa domowe. Handel Wewnętrzny. Marketing, rynek, przedsiębiorstwo, 57(5), 3–11.
Taujanskaitė, K., Milčius, E., Dobrovolskienė, N. (2017). Use of quantitative criteria in the management of personal consumption expenditure: Challenges and opportunities. Journal of Business Economics and Management, 18(3), 468–486. DOI: https://doi.org/10.3846/16111699.2017.1327456.
Wang, S., Cao, P., Huang, S. (2022). Household financial literacy and relative poverty: An analysis of the psychology of poverty and market participation. Frontiers in Psychology, 13, 898486. DOI: https:// doi.org/10.3389/fpsyg.2022.898486.
Wiśniewska, A. (2017). Wybrane problemy zarządzania finansami gospodarstw domowych w krajach europejskich. Finanse i Prawo Finansowe, 3(15), 95–105. DOI: https://doi.org/10.18778/2391– 6478.3.15.08.
Zaręba, P., Łukasiewicz, I. (2024). Rationality in the management of personal finances of students in Poland in 2022–2023 / Racjonalność w zarządzaniu finansami osobistymi studentów w Polsce w latach 2022–2023. Economic and Regional Studies, 17(4), 704–726. DOI: https://doi.org/10.2478/ ers-2024-0039.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Przedsiębiorczość - Edukacja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).
