Przedsiębiorczość seniorów w dobie transformacji cyfrowej: analiza empiryczna na przykładzie słuchaczy uniwersytetu trzeciego wieku
DOI:
https://doi.org/10.24917/20833296.212.1Abstrakt
W artykule podjęto tematykę osób starszych oraz ich przedsiębiorczości w kontekście zachodzącego postępu technologicznego. Głównym celem artykułu jest analiza potencjału przedsiębiorczości senioralnej przez pryzmat wykorzystania nowych technologii cyfrowych. Hipoteza główna stanowi, że cyfryzacja oraz dostęp do nowych technologii zwiększają możliwości rozwoju przedsiębiorczości w grupie seniorów. Metodami badawczymi zastosowanymi w artykule są metody desk reseach, analiza danych wtórnych oraz analiza danych pierwotnych pochodzących z przeprowadzonego badania ilościowego na przykładzie słuchaczy uniwersytetu trzeciego wieku. Analiza wyników zrealizowanego badania wskazuje, że choć większość respondentów nie odczuwa wykluczenia cyfrowego, to ich kompetencje w zakresie nowych technologii pozostają na niskim poziomie. Ponadto znajomość terminologii technologicznej wśród badanych jest przeciętna, a brak zainteresowania wykorzystaniem technologii cyfrowych w działalności przedsiębiorczej potwierdza typowe cechy tej grupy, zbieżne z wynikami przeglądu literatury i innych podobnych badań. Przeprowadzony wywód udowadnia, że polscy seniorzy potrzebują wsparcia w zakresie wykorzystania nowych technologii, zwłaszcza że postępujące procesy demograficzne oraz malejące zasoby podaży pracy wymagać będą coraz większej aktywizacji zawodowej tejże grupy na rynku pracy.
Bibliografia
Audretsch, D.B. (2004). Sustaining innovation and growth: Public policy support for entrepreneurship. Industry and Innovation, 11(3), 167–191.
Babińska -Górecka, R. (2013). Uwarunkowania prawne podwyższenia wieku emerytalnego. Studia Prawno ‑Ekonomiczne, 89, 11–31.
Baranowska, A. (2017). Starzenie się społeczeństwa europejskiego jako wyzwanie XXI wieku. Casus Polski. Opuscula Sociologica, 4, 55–66. DOI: https://doi.org/10.18276/os.2017.4–04.
Czapiński, J., Panek, T. (red.) (2014). Diagnoza społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków. Raport. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich; Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Colombo Ruano L., Gonzalez C.S. (2022). Digital competencies in seniors: benefits, opportunities, and limitations. 2022 XII International Conference on Virtual Campus (JICV).
Brak praktyki osłabia zdolność uczenia się. (2025, 25 stycznia). Pozyskano z: https://cordis.europa.eu /article/id/31061-lack -of -practice -puts -a -dent -in -learning -capability/pl.
Czaczkowska, E.K. (2023). Seniorzy jako użytkownicy nowych technologii informacyjno‑ komunikacyjnych. Warszawa: Centrum Badań nad Starością i Starzeniem się Społeczeństwa. Referencyjny Ośrodek Badawczy.
Czaja, I., Urbaniec, M. (2019). Digital exclusion in the labour market in European countries: Causes and consequences. European Journal of Sustainable Development, 8(5), 324–336.
Cyfrowe wykluczenie seniorów – wyzwanie, które musimy pokonać. (2024; 2025, 9 lutego). Pozyskano z: https://digitalfestival.pl/cyfrowe -wykluczenie -seniorow -wyzwanie -ktore -musimy -pokonac.
Eurostat. (2025a; 2025, 5 sierpnia). Employment rate of older workers, age group 55–64. Pozyskano z: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tesem050/default/table?lang=en.
Eurostat. (2025b, 5 sierpnia). Archive: Ageing Europe – introduction. Pozyskano z: https://ec.europa.eu /eurostat/statistics -explained/index.php?title=Archive:Ageing_Europe_-_introduction.
Espon. (2020). The ageing revolution: towards a European Silver Deal? Demographic transformations for age ‑friendly territories. Luxembourg: ESPON EGTC.
Marciniak -Mierzwa, W. (2024; 2025, 25 stycznia). Ageizm na rynku pracy, czyli dyskryminacja ze względu na wiek. Pozyskano z: https://www.ey.com/pl_pl/insights/workforce/ageizm -na -rynku -pracy-dyskryminacja -ze -wzgledu -na -wiek.
GUS. (2023a). Prognoza ludności na lata 2023–2060. Warszawa: GUS.
GUS. (2023b). Rocznik Demograficzny 2023. Warszawa: GUS.
GUS. (2023c). Osoby powyżej 50. roku życia na rynku pracy w 2021. Warszawa: GUS.
GUS. (2024a). Polska w liczbach 2024. Warszawa: GUS.
GUS. (2024b). Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2024 r. Stan w dniu 31 grudnia. Warszawa: GUS.
Józefowicz, K. (2025). Population aging and economic competitiveness in Polish small towns. Sustainability, 2025, 17(10), 4619. DOI: https://doi.org/10.3390/su17104619.
Kautonen, T., Down, S., South, L. (2008). Enterprise support for older entrepreneurs: The case of PRIME in the UK. International Journal of Entrepreneurial Behaviour and Research, 14(2), 85–101.
Kubicki, P. (2013). Przedsiębiorczość osób w wieku 50+ – perspektywy i bariery. Polityka Społeczna, 466(1), 21–25.
Kurek, S., Rachwał, T. (2011). Development of entrepreneurship in ageing populations of The European Union. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 19, 397–405.
Maier, M. (2015). Skutki społeczno -ekonomiczne starzenia się społeczeństwa. Wybrane aspekty. Europa Regionum, 25, 241–253.
Maier, M. (2017). Polityka rynku pracy wobec osób starszych w Polsce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 489, 231–240. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2017.489.21.
Niewiadomska, A. (2016). Samozatrudnienie jako forma rozwoju przedsiębiorczości osób starszych w Polsce. Edukacja Ekonomistów i Menedżerów, 41(3), 89–104. DOI: https://doi .org/10.5604/01.3001.0009.4996.
OECD. (2020). Promoting an Age ‑Inclusive Workforce: Living, Learning and Earning Longer. Paris: OECD Publishing. DOI: https://doi.org/10.1787/59752153-en.
OECD. (2023). ICT Access and Usage by Individuals. Pozyskano z: https://data -explorer.oecd.org /vis?df[ds]=DisseminateFinalDMZ&df[id]=DSD_ICT_HH_IND%40DF_HH&df[ag]=OECD .STI.DEP&dq=.A.B1_HH.._T…_T.&pd=2012%2C&to[TIME_PERIOD]=false.
PARP. (2024). Pracujący emeryci i osoby w wieku okołoemerytalnym. Warszawa: PARP.
Piotrowska, A. (2018). Przedsiębiorczość wśród seniorów w świetle założeń koncepcji silver economy. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 19(7), cz. 3, 469–481.
Richert -Kaźmierska, A. (2012). Przedsiębiorczość trzeciego wieku. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne problemy usług, 717(93), 269–282.
Shepherd, D.A. (2015). Party On! A call for entrepreneurship research that is more interactive, activity based, cognitively hot, compassionate, and prosocial. Journal of Business Venturing, 30(4), 489– 507.
Smutek, H. (2015). Przedsiębiorczość osób w wieku niemobilnym jako sposób ich aktywizacji zawodowej i inkluzji społecznej. Horyzonty Wychowania, 14(32), 113–133. DOI: https://doi.org/10.17399 /HW.2015.143206.
Stat.gov.pl. (2025, 25 stycznia). Pojęcia stosowane w statystyce publicznej. Osoby starsze. Pozyskano z: https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik -pojec/pojecia -stosowane -w- statystyce-publicznej/3928,pojecie.html.
Tomaszek, A. (2020). Starzejące się społeczeństwo jako wyzwanie społeczne Polski. W: N. Laurisz (red.), Wyzwania i problemy społeczne początku XXI wieku. Kraków: Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, 60–73.
Trunkina, L.V., Kipervar, E.A., Mizya, M.S. (2019). Increasing the competitiveness of older age groups in the digitalization environment. Advances in Economics, Business and Management Research, 105, 519–522.
Urbaniec, M. (2023). The Digital Economy and the European Labour Market. Abingdon–Oxon, NY: Routledge, Taylor & Francis Group.
Urbaniec, M., Żmija, D. (2022). Flexible forms of employment in the age of digital transformation. W: S. Mazur (red.), Industrial Revolution 4.0: Economic Foundations and Practical Implications. London: Routledge, 143–156.
Wach, K. (2015). Przedsiębiorczość seniorów jako komponent przedsiębiorczości inkluzywnej: wstępna synteza. Horyzonty Wychowania, 14(32), 99–112. DOI: https://doi.org/10.17399/HW.2015.143205.
Wach, K. (2022). Przedsiębiorczość – delimitacja pojęcia i obszary badań. W: W. Pasierbek, K. Wach (red.), Słowniki społeczne. Przedsiębiorczość. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Igatianium w Krakowie, 13–28.
Woźniak -Jęchorek, B., Kuźmar, S., Fazlagić, J., Jasiczak, J., Lis, K., Rydzak, W., Shelest -Szumilas, O., Szymkowiak, A., Trąpczyński, P. (2023). Wpływ procesów cyfryzacji na osoby w wieku 50+, kobiety, osoby z niepełnosprawnościami oraz osoby z terenów oddalonych od ośrodków miejskich. Możliwości w zakresie mechanizmów wsparcia wyrównywania szans na rynku pracy. Warszawa: Konfederacja Lewiatan.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Przedsiębiorczość - Edukacja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są zgodnie z warunkami licencji Creative Commons (CC BY-ND 4.0; uznanie autorstwa-bez utworów zależnych).