“Business and Management” – profit and loss account of entrepreneurship education in Poland
DOI:
https://doi.org/10.24917/20833296.192.10Keywords:
basics of entrepreneurship, business and management, core curriculum, economic education, entrepreneurship, reform of the education systemAbstract
Preparing young people to participate in economic life in the Polish education system has so far been carried out in secondary schools based on the Basics of Entrepreneurship. From 1 September 2023, this subject was abolished and replaced by a new one: Business and Management, which will be available for the high school leaving examination from 2027. The article’s subject is an assessment of changes in entrepreneurship education in Poland caused by the liquidation of the Basics of Entrepreneurship and its replacement with a new subject. The author aims to seek answers to two research questions: Has the scope of the content of entrepreneurship education in Polish formal education changed? Does the idea of entrepreneurship education in Poland change due to its introduction, and if so, how? The research used a literature search on the concept of entrepreneurship education, a comparative analysis of the scope of the content of the current Business and Management and the Basics of Entrepreneurship core curricula, and an analysis of labour market trends according to reports of research institutions. The research showed that the scope of the content of the basics of entrepreneurship corresponded to the educational goals, developing entrepreneurial competencies and the ability to start one’s own business. Much of the previous education content was transferred to the advanced level of Business and Management, to the loss of most students. The Business and Management course allows for developing students’ competencies to a greater extent. However, there are reservations about the advisability of implementing competencies required in corporations into school practice instead of the current development of micro -entrepreneurship.
References
Andrzejczak, A. (2007). Skuteczność nauczania przedsiębiorczości w szkołach średnich. W: Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.). Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 133–139.
Berger, S., Canning, R., Dolan, M., Kurek, S., Pilz, M., Rachwał, T. (2012). Curriculum ‒ making in pre-vocational education in the lower secondary school: A regional comparative analysis within Europe. Journal of Curriculum Studies, 44(5), 679–701.
Bień, I. (2022). Nauczanie przedsiębiorczości w polskich szkołach średnich – koncepcja, realizacja, rekomendacje. Studia BAS, 2(70), 147–163.
Brzozowski, T. (2013). Status przedsiębiorczości w warunkach kryzysu edukacji. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 9, 258‒272.
Daszkiewicz, N. (2014). Education as a stimulating factor for entrepreneurship development. Horyzonty Wychowania, 13(26), 165‒177.
Ernst & Young Global Limited. (2015; 2023, 1 października). Making sense of a world in motion. Pozyskano z:
10.2023: http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/ey -megatrends -report-2015/$FILE/ey-megatrends -report-2015.pdf
European Commission/EACEA/Eurydice. (2016). Entrepreneurship Education at School in Europe. Eurydice Report. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Furmanek, W. (2011). Edukacja a przemiany cywilizacyjne. Rzeszów: Wydawnictwo Oświatowe FOSZE.
Gidley, J. (2010). Globally scanning for “mega‑trends of the mind”: Potential futures of futures thinking . Futures: the journal of policy, planning and futures studies, 42(10), 1040‒1048.
Górz, B., Rachwał, T. (2006). Uwagi do propozycji zmian podstawy programowej podstaw przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 2, 226–235.
Hajkowicz, S.A., Cook H., Littleboy A. (2012). Our Future World: Global megatrends that will change the way we live. The 2012 Revision. Australia: CSIRO.
Jasińska -Kania, A. (2008). Wartości i normy moralne a procesy przemian w Polsce i Europie. W: Wartości, postawy i więzi moralne w zmieniającym się społeczeństwie, J. Mariański, L. Smyczek (red.). Kraków: WAM.
Kilar, W., Rachwał, T. (2019a). Changes in Entrepreneurship Education in Secondary School under Curriculum Reform in Poland. Journal of Intercultural Management, 11(2), 73–105.
Kilar, W., Rachwał, T. (2019b). Przedsiębiorczość w szkole średniej w warunkach reformy systemu oświaty. W:, Kształtowanie kompetencji przedsiębiorczych. Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, 184–202.
Kondraciuk, P., Osuch, W., Świętek, A. (2019). Przedmiot podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów i absolwentów małopolskich szkół ponadgimnazjalnych. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 15(1), 75–87.
Krzyżak, J. (2007). Edukacja ekonomiczna jako nowa jakość wychowania – spostrzeżenia, opinie, sugestie. W: Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.). Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 162–167.
Kurczewska, A. (2023). Refleksje nad edukacją w zakresie przedsiębiorczości z perspektywy ponad 40 lat badań naukowych. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 19(1), 7–18.
Kurek, S., Rachwał, T., Szuber,t M. (2012). Kształtowanie kompetencji biznesowych uczniów gimnazjum w świetle opinii nauczycieli na podstawie wyników badań prowadzonych w ramach europejskiego projektu FIFOBI. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 8, 24–36.
Lewowicki, T. (2004). Pedagogika dziesięć lat później (1994–2004) – szkic o kondycji dyscypliny naukowej oraz próbach sprostania potrzebom społecznym. Rocznik Pedagogiczny. 27, 25‒38.
Malikowski, J. (2014).Wyzwania, szanse i zagrożenia niesione przez niektóre trendy cywilizacyjne. Podstawy Edukacji, 7, 85‒123.
Nowak, P. (2013). Młodzi na rynku pracy – szanse i zagrożenia. W: Nauka, edukacja, rynek pracy. Przede wszystkim współdziałanie, Cz. Plewka (red.). Szczecin ‒ Koszalin: Zapol.
Okoń, W. (1984). Słownik Pedagogiczny. III, Warszawa: PWN.
Osuch, W. (2012). Podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów krakowskich liceów – szanse i oczekiwania. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 8, 37–47.
Plewka, C. (2015). Szkoła jako agora dla młodego pokolenia współczesnej cywilizacji. Szkoła ‒ zawód ‒ praca, 9, 28‒39.
Płaziak, M., Rachwał, T. (2015). „Przedsiębiorczy region” – zarys koncepcji w świetle analizy roli przedsiębiorczości w krajowej strategii rozwoju regionalnego. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 11, 37–49.
Prognozowane zmiany na rynku pracy. Przegląd scenariuszy. (2022). Warszawa: PARP.
Rachwał, T. (2022). Zmiany w edukacji w zakresie przedsiębiorczości – w kierunku zakresu rozszerzonego oraz egzaminu maturalnego z przedmiotu biznes i zarządzanie?. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 18(2), 41–64.
Rachwał, T. (2019). Przedsiębiorczość jako kompetencja kluczowa w systemie edukacji. W: Kształtowanie kompetencji przedsiębiorczych, T. Rachwał (red.). Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji, 16–25.
Rachwał, T. (2017). Entrepreneurship in School in the Conditions of the Education System Reform in Poland – a Voice in the Discussion on the Directions of Change. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 13, 330–339.
Rachwał, T. (2009). Ocena projektu zmian podstawy programowej podstaw przedsiębiorczości (przedstawionej przez MEN w 2008 r. w ramach reformy systemu edukacji). Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 5, 349–372.
Rachwał, T. (2005). Kształtowanie postaw uczniów na lekcjach podstaw przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość – Edukacja, 1, 137–143.
Rachwał, T. (2004). Podstawy przedsiębiorczości. Słownik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Warszawa: Nowa Era.
Rachwał, T., Kilar, W., Kawecki, Z., Wróbel, P. (2018). Edukacja w zakresie przedsiębiorczości w wychowaniu przedszkolnym, szkole podstawowej i szkołach średnich w świetle nowej podstawy programowej. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 14, 389–424.
Rachwał, T., Kilar, W., Kawecki, Z., Wróbel, P. (2019). Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem: szkoła ponadpodstawowa: podstawy przedsiębiorczości. Warszawa: Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Rachwał, T., Kudełko, J., Tracz, M., Wach, K., Kilar, W. (2008). Projekt podstawy programowej podstaw przedsiębiorczości w zakresie rozszerzonym dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 4, 322–334.
Rachwał, T., Kurek, S., Boguś, M. (2016). Entrepreneurship Education at Secondary Level in Transition Economies: A Case of Poland. Entrepreneurial Business and Economics Review, 4(1), 61–81.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2012 r., poz. 997).
Ramowy plan nauczania dla liceum ogólnokształcącego, w tym liceum ogólnokształcącego specjalnego dla uczniów w normie intelektualnej: niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. 2017, poz. 703).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. z 2018 r. poz. 467).
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 10 lutego 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. 2023, poz. 227).
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 lutego 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. z 2023 r. poz. 314).
Rynek pracy, edukacja, kompetencje. Aktualne trendy i wyniki badań. (2022). Warszawa: PARP.
Skubiak, B. (2014). Edukacja jako czynnik wspierający rozwój gospodarczy. Implikacje dla Polski. Studia Ekonomiczne, 129, 195‒203.
Sołoducho -Pelc, L. (2007). Czy przedsiębiorczości można się nauczyć – wpływ edukacji na rozwój przedsiębiorczości. W: Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.). Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych.
Świętek, A. (2012). Oczekiwania a realia wejścia ludzi młodych na rynek pracy jako wyzwanie dla edukacji z przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 8, 137‒154.
Świętek, A. (2014). Czy ekonomia w praktyce będzie przydatna w praktyce?. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 10, 378‒391.
Świętek, A. (2018). Edukacja formalna na rzecz przedsiębiorczości wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych. Horyzonty Wychowania, 17(44), 189‒197.
Świętek A. (2019). Miejsce podstaw przedsiębiorczości w zreformowanej polskiej szkole ponadpodstawowej i ich korelacje z innymi przedmiotami szkolnymi. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 15(1), 34–46.
Tracz, M. (2015). Przedmiot podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów i nauczycieli – studium porównawcze. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 391–400.
Wach, K. (2013). Edukacja na rzecz przedsiębiorczości wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjno-gospodarczych. Przedsiębiorczość – Edukacja [Entrepreneurship – Education], 9, 246‒257.
Wach, K. (2007). Kształtowanie postaw przedsiębiorczych w programach nauczania: stan obecny i proponowane kierunki zmian. W: Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.). Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 120–127.
Wachowiak, P. (2007). Kształtowanie umiejętności przedsiębiorczych. W: Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.). Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, 142–151.
Wachowiak, P., Dąbrowski, M., Majewski, B. (red.). (2007). Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna. Warszawa: Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych.
Wierzbicki, A. (2000). Wpływ megatrendów cywilizacji informacyjnej na sytuacje w Polsce w początkach XXI wieku. Telekomunikacja i techniki informacyjne, 1‒2, 3‒17.
Vielmetter, G., Sell, Y. (2014). Leadership 2030: The Six Megatrends You Need to Understand to Lead Your Company into the Future. New York: AMACOM.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Entrepreneurship – Education
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Articles are published under the terms of the Creative Commons License (CC BY-ND 4.0; Attribution– NoDerivs).
